Çfarë është ankthi debilitues?
Ankthi debilitues përshkruan një ndjenjë intense shqetësimi, shqetësimi ose frike rreth situatave të përditshme. Simptomat e ankthit debilitues mund të përfshijnë djersitje, ndjenja frike dhe tërheqje sociale. Ky lloj ankthi mund ta bëjë të vështirë për një person të funksionojë normalisht. Një person që përjeton ankth të vazhdueshëm dhe mbizotërues mund të ketë një çrregullim ankthi. Çrregullimet e tilla janë të zakonshme dhe shumë të trajtueshme.
Simptomat
Simptomat e ankthit mund të ndryshojnë nga personi në person, por zakonisht ndahen në këto tre kategori:
Simptomat fizike:
- Tension muskulor
- Zemër e shpejtë ose që rreh fort
- Shqetësim
- Dridhje muskulore
- Djersitje
- Vështirësi në frymëmarrje
- Neveri
- Dhimbje stomaku
- Diarre
- Dhimbje koke
- Marramendje
- Pagjumësi
- Lodhje
- Nevojë e shpeshtë për të urinuar
Simptomat emocionale:
- Shqetësim i vazhdueshëm
- Ndjenja frike ose ankthioziteti
- Besimi se do të ndodhë më e keqja
- Mendim "gjithçka ose asgjë"
- Përgjithësim i tepruar
Ndryshime në sjellje:
- Vigjilencë e shtuar ndaj rrezikut
- Shmangie e situatave që shkaktojnë frikë
- Irritim ose frustrim në situata që shkaktojnë frikë
- Tërheqje sociale
- Kërkimi i vazhdueshëm për siguri
- Vënia në dyshim e vendimeve
- Veprime kompulsive, si larja e përsëritur e duarve
Shkaqet
Çrregullimet e ankthit janë gjendja më e zakonshme e shëndetit mendor. Sipas studimeve, këto çrregullime mund të shfaqen si rezultat i faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë:
Faktorët gjenetikë: Studimet sugjerojnë se çrregullimet e ankthit mund të jenë të trashëguara në familje.
Faktorët mjedisorë: Ngjarje traumatike ose stresuese në jetë mund të shkaktojnë çrregullime ankthi, si p.sh: - Humbja e një të dashuri - Përjetimi i abuzimit ose dhunës - Jetesa me një sëmundje afatgjatë
Faktorë të tjerë risku përfshijnë kimikatet e trurit dhe personalitetin e individit.
Trajtimet
Terapitë
Terapia konjitivo-biheviorale (CBT): Ndihmon njerëzit të identifikojnë dhe ndryshojnë modelet negative të të menduarit dhe sjelljes që mund të aktivizojnë ose përkeqësojnë ankthin e tyre. Është një terapi praktike që përfshin të mësuarit dhe praktikimin e aftësive për të kontrolluar ankthin.
Terapia e ekspozimit: Përfshin ekspozimin gradual dhe të kontrolluar ndaj situatave që njerëzit i konsiderojnë të frikshme. Qëllimi është të ndihmojë në zhvillimin e strategjive të shëndetshme të përballimit.
Terapia e pranimit dhe angazhimit (ACT): Mëson strategji të vetëdijes dhe pranimit për të ndihmuar në përballimin e mendimeve, ndjesive ose ndjenjave negative.
Terapia dialektike e sjelljes (DBT): Kombinon metodat CBT me teknikat e meditimit lindor për të fokusuar si në pranimin ashtu edhe në ndryshimin.
Desensibilizimi dhe ripërpunimi i lëvizjes së syve (EMDR): Ndihmon në ripërpunimin e kujtimeve të vështira përmes lëvizjeve të drejtuara të syve.
Medikamentet
Inhibitorët selektivë të rikapjes së serotoninës (SSRI): Rrisin nivelet e serotoninës në tru, duke ndihmuar në përmirësimin e humorit dhe lehtësimin e simptomave të ankthit.
Inhibitorët e rikapjes së serotoninës-norepinefrinës (SNRI): Rrisin nivelet e serotoninës dhe norepinefrinës në tru, duke ndihmuar në përmirësimin e humorit dhe lehtësimin e ankthit.
Benzodiazepinët: Ndihmojnë në trajtimin e simptomave fizike të ankthit, por mund të jenë mjaft të varësishme.
Antidepresantët triciklikë: Rrisin nivelet e serotoninës dhe norepinefrinës në tru, ndërsa ulin nivelet e acetilkolinës.
Trajtime alternative ose plotësuese
Metoda të tjera që mund të ndihmojnë në lehtësimin e simptomave të ankthit përfshijnë: - Teknika relaksimi dhe menaxhimi të stresit - Meditim - Joga - Akupunkturë - Ushtrime fizike (veçanërisht aerobike)
Perspektiva
Është e rëndësishme që njerëzit të kërkojnë ndihmë për ankthin debilitues. Çrregullimet e ankthit janë shumë të trajtueshme, por vetëm 36.9% e njerëzve me çrregullim ankthi marrin trajtim. Terapia është një trajtim shumë efektiv dhe afatgjatë për të ndihmuar njerëzit të zhvillojnë mjete për të menaxhuar ankthin e tyre. Shumë njerëz mund të shohin përmirësime brenda 12-16 javësh. Njerëzit gjithashtu mund të kombinojnë terapinë me medikamente për të ndihmuar në menaxhimin e çrregullimeve të ankthit.
Kushdo që përjeton ankth debilitues duhet të caktojë një takim me një profesionist të shëndetit mendor ose mjekun e tyre. Ata do të jenë në gjendje t'i ofrojnë një personi mjete, si teknika frymëmarrjeje dhe relaksimi, metoda për të sfiduar mendimet e ankthshme dhe medikamente, për të ndihmuar në menaxhimin e çrregullimit të tyre të ankthit.
