Çfarë është terapia me qeliza T CAR?
Terapia me qeliza T CAR (Chimeric Antigen Receptor) është një trajtim i ri kundër kancerit. Gjatë kësaj terapie, profesionistët shëndetësorë riprogramojnë sistemin imunitar për të sulmuar qelizat kancerogjene. Aktualisht përdoret për trajtimin e disa llojeve të kancerit të gjakut, por po studiohet edhe për përdorim në lloje të tjera kanceri.
Si funksionon?
Qelizat T janë pjesë e sistemit imunitar. Ato janë një lloj i qelizave të bardha të gjakut me proteina në sipërfaqe që veprojnë si receptorë. Qelizat T lëvizin në gjak duke kontrolluar për substanca të huaja si viruse apo baktere. Gjatë terapisë CAR T, shkencëtarët shtojnë receptorë të rinj (CAR) në qelizat T të pacientit. Këta receptorë ndihmojnë qelizat T të lidhen dhe shkatërrojnë qelizat kancerogjene.
Cilat lloje të kancerit mund të trajtohen?
Aktualisht FDA ka miratuar 4 terapi CAR T për trajtimin e disa llojeve specifike të kancerit të gjakut:
- Breyanzi - për të rritur me disa lloje të limfomës B-qelizore të përsëritur
- Tecartus - për të rritur me limfomë të qelizave të mantës të përsëritur
- Kymriah - për persona nën 25 vjeç me leuçemi dhe të rritur me limfomë B-qelizore të përsëritur
- Yescarta - për të rritur me forma të caktuara të limfomës B-qelizore të përsëritur
si kolorektal, i vezoreve, pankreasit, mëlçisë, mushkërive etj.
Procesi i trajtimit
Procesi zgjat disa javë dhe përfshin 3 hapa kryesorë:
- Mbledhja e qelizave T - Merren qelizat T nga gjaku i pacientit përmes një linje intravenoze (2-3 orë)
- Prodhimi i qelizave T CAR - Në laborator shtohen receptorët CAR dhe shumohen qelizat (disa javë)
- Infuzioni i qelizave T CAR - Qelizat e reja CAR T futen në trupin e pacientit përmes linjës intravenoze
Efektet anësore
Efekti anësor më i zakonshëm është sindroma e çlirimit të citokinave (CRS). Kjo mund të shkaktojë simptoma të lehta si:
- Nauze
- Lodhje
- Dhimbje koke
- Ethe
Por edhe simptoma të rënda si:
- Tension i ulët
- Probleme kardiake
- Dështim i organeve
- Probleme neurologjike
Rikuperimi
Pacientët zakonisht qëndrojnë në spital për vëzhgim për disa javë pas terapisë. Efektet anësore mund të zhvillohen 1-21 ditë pas trajtimit. Pacientët kanë gjithashtu rrezik më të lartë infeksioni për 28-30 ditë pas infuzionit.
Përmbledhje
Terapia me qeliza T CAR është një trajtim i ri kundër kancerit që trajnon sistemin imunitar të luftojë qelizat kancerogjene. Ajo ka rezultuar efektive në disa lloje kanceri të gjakut, por mbart edhe rrezikun e efekteve anësore serioze. Aktualisht është e disponueshme vetëm për disa lloje kanceri të gjakut, por po studiohet gjerësisht për përdorim në lloje të tjera kanceri.
