Çfarë janë çrregullimet e ankthit?
Çrregullimet e ankthit janë gjendje të shëndetit mendor që shkaktojnë ndjenja të vazhdueshme ose të përsëritura të nervozizmit dhe shqetësimit. Ato mund të shkaktojnë një sërë simptomash fizike, si frymëmarrje e shpejtë ose e cekët, djersitje ose vështirësi në gjumë. Çrregullimet e ankthit janë lloji më i zakonshëm i gjendjeve të shëndetit mendor, duke prekur rreth 40 milionë të rritur në Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, ato janë të trajtueshme.
Cilat janë simptomat e një çrregullimi ankthi?
Simptoma kryesore e çdo çrregullimi ankthi është një ndjenjë e vazhdueshme dhe intensive e shqetësimit që prek një ose më shumë aspekte të jetës së personit. Njerëzit me çrregullime ankthi shpesh ndihen të shqetësuar ose të panikuar në një mënyrë që ndërhyn në jetën e tyre të përditshme. Kjo mund të rezultojë në ndryshime të sjelljes, si p.sh. shmangja e situatave që shkaktojnë ankth.
Ankthi gjithashtu mund të shkaktojë simptoma fizike, si:
- Djersitje
- Dridhje
- Rrahje të shpejta të zemrës
- Frymëmarrje e shpejtë ose e cekët
- Marramendje
- Tension muskulor
- Simptoma të tretjes, si të përziera ose diarre
- Lodhje
Gjatë momenteve të ankthit të rëndë, një person mund të përjetojë edhe kriza ankthi ose paniku. Këto janë periudha ankthi intensiv që mund të zgjasin për disa minuta.
Llojet e çrregullimeve të ankthit
Çrregullimet e ankthit dallohen nga njëra-tjetra kryesisht nga objektet ose situatat që shkaktojnë ankth dhe ndikimin që kanë te personi. Megjithatë, nuk është e pazakontë që këto çrregullime të mbivendosen ose që njerëzit të kenë më shumë se një. Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (DSM-5) liston këto gjendje si çrregullime ankthi:
- Fobite specifike
- Agorafobia
- Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar (ÇAP)
- Çrregullimi i panikut
- Çrregullimi i ankthit social
- Çrregullimi i ankthit të ndarjes
- Mutizmi selektiv
- Çrregullimi i ankthit i shkaktuar nga substancat ose medikamentet
- Çrregullimi i ankthit për shkak të një gjendjeje tjetër mjekësore
- Çrregullime të tjera të specifikuara ose të paspecifikuara të ankthit
Trajtimi
Opsionet e trajtimit për çrregullimet e ankthit mund të përfshijnë:
Psikoterapia
Psikoterapia është një term ombrellë për një sërë terapish me të folur. Zakonisht, ato përfshijnë seanca konfidenciale me një terapist, i cili ndihmon personin të kuptojë nga vjen ankthi i tyre dhe si të ecë përpara. Disa lloje të psikoterapisë përfshijnë:
- Terapia konjitive-biheviorale (TKB): ndihmon njerëzit të ndryshojnë mënyrën se si mendojnë për gjërat që i bëjnë ata të ndihen të shqetësuar
- Terapia e ekspozimit: ekspozon gradualisht dikë ndaj asaj që i frikësohen në hapa të vegjël dhe të menaxhueshëm
- Terapia dialektike biheviorale: e ngjashme me TKB-në, por fokusohet më shumë në rregullimin e emocioneve
- Terapia psikodinamike: fokusohet në mënyrën se si përvojat e kaluara mund të formësojnë mendimet dhe ndjenjat e një personi në të tashmen
Medikamentet
Medikamentet nuk shërojnë çrregullimet e ankthit, por mund të zvogëlojnë simptomat. Shembuj të medikamenteve që mund të ndihmojnë përfshijnë antidepresantët, si inhibitorët selektivë të rikapjes së serotoninës, dhe beta-bllokuesit. Disa njerëz mund ta gjejnë të dobishme marrjen e medikamenteve për të filluar terapinë. Megjithatë, këto ilaçe mund të kenë efekte anësore. Është e rëndësishme të diskutohet kjo me një mjek për të gjetur zgjidhjen e duhur.
Kur të kërkoni ndihmë
Nëse ankthi ndodh shpesh ose ka një ndikim të rëndësishëm në mirëqenien e një personi, mbështetja dhe trajtimi janë të disponueshme. Njerëzit mund të flasin me një profesionist të kujdesit shëndetësor për simptomat e tyre, ose mund të kontaktojnë një terapist.
Është gjithashtu e rëndësishme të flisni me një mjek nëse ankthi po ndikon në shëndetin fizik të një personi. Me trajtim, një person mund të ulë nivelet e ankthit, të përmirësojë cilësinë e jetës dhe të lehtësojë simptomat ose gjendjet shëndetësore që mund të përkeqësohen për shkak të stresit.
Përmbledhje
Simptomat e çrregullimit të ankthit zakonisht përfshijnë ndjenja intensive të shqetësimit ose frikës që vazhdojnë ose përsëriten për një periudhë të gjatë kohore. Njerëzit gjithashtu mund të vërejnë simptoma fizike të ankthit, si rritje të rrahjeve të zemrës ose djersitje. Këto ndjenja dhe simptoma mund të manifestohen në mënyra të ndryshme në varësi të llojit të çrregullimit të ankthit që ka një person. Megjithatë, çrregullimet e ankthit janë të trajtueshme me mbështetjen e një mjeku ose terapisti.
