Hyrje
Ankthi dhe depresioni tek adoleshentët nuk janë gjendje të ndryshme mjekësore nga ankthi dhe depresioni tek të rriturit. Megjithatë, simptomat e këtyre gjendjeve mund të shfaqen ndryshe tek adoleshentët për shkak të sfidave të ndryshme zhvillimore dhe sociale që ata përjetojnë, si ndryshimet hormonale, zhvillimi i trurit dhe trupit, dhe presioni nga moshatarët. Ankthi dhe depresioni tek adoleshentët janë të lidhur me nivele të larta stresi, cilësi më të ulët jetese dhe në raste të rënda, vetëvrasje.
Shkaqet
Shkaqet kryesore të ankthit dhe depresionit tek adoleshentët përfshijnë:
- Gjenetika: Adoleshentët me histori familjare të çrregullimeve të humorit ose ankthit kanë risk më të lartë.
- Trauma: Abuzimi seksual, dhuna ose përfshirja në aksidente rrisin rrezikun.
- Mjedisi: Situata të vështira familjare, bullizmi, varfëria, vështirësitë në të nxënë ndikojnë në shëndetin mendor.
- Ndryshimet në tru: Strukturat e trurit të adoleshentëve ndryshojnë, duke ndikuar në nivelet e stresit dhe neurotransmetuesve.
- Abuzimi me substanca: Përdorimi i drogave dhe alkoolit mund të çojë në depresion.
- Stresi i pubertetit: Ndryshimet hormonale dhe fizike ndikojnë në humor.
- Modele negative të të menduarit: Ekspozimi ndaj mendimeve negative mund të çojë në një këndvështrim negativ të botës.
Simptomat
Simptomat kryesore të ankthit dhe depresionit tek adoleshentët përfshijnë:
- Energji e ulët
- Humbje interesi për aktivitete që më parë i pëlqenin
- Çrregullime të gjumit
- Vështirësi në përqendrim
- Izolim social
- Dietë ekstreme
- Vetëdëmtim
- Abuzim me substanca
- Ndjenja të thella trishtimi ose pashpresë
- Ankth dhe panik
- Irritim dhe shpërthime
- Sjellje të rrezikshme
- Mendime vetëvrasëse
Diagnostikimi
Diagnostikimi bëhet nga një profesionist shëndetësor si mjeku, psikologu ose psikiatri. Përfshin:
- Vlerësim psikologjik me pyetje rreth sjelljeve, humoreve dhe mendimeve
- Marrje parasysh e historisë familjare, marrëdhënieve me moshatarët dhe performancës shkollore
- Përjashtim i gjendjeve mjekësore që mund të imitojnë ankthin dhe depresionin
- Përdorim i kritereve diagnostike të manualit DSM-5
Trajtimi
Trajtimi më efektiv zakonisht përfshin një kombinim të psikoterapis (terapi bisede) dhe medikamenteve. Antidepresantët ndihmojnë në korrigjimin e çekuilibrit kimik në tru, ndërsa terapia e bisedës ndihmon në luftimin e modeleve negative të të menduarit. Medikamentet e miratuara nga FDA për trajtimin e depresionit tek fëmijët përfshijnë:
- Fluoxetine (Prozac) - për fëmijë 8 vjeç e lart
- Escitalopram (Lexapro) - për fëmijë 12 vjeç e lart
Është e rëndësishme të theksohet se FDA ka lëshuar një paralajmërim se antidepresantët mund të shkaktojnë mendime vetëvrasëse tek disa fëmijë dhe adoleshentë.
Këshilla për kujdestarët
Prindërit dhe kujdestarët mund të ndihmojnë adoleshentët me depresion dhe ankth duke:
- E trajtuar gjendjen si një çështje serioze që kërkon vëmendje profesionale
- Ndihmuar në gjetjen e një terapisti me të cilin adoleshenti ndihet rehat
- Inkurajuar ushtrimet fizike dhe aktivitetet sociale
- Ndihmuar në ndarjen e detyrave të mëdha në pjesë më të menaxhueshme
- Inkurajuar mbajtjen e një rutine të rregullt gjumi
- Promovuar një dietë të shëndetshme
- Inkurajuar kërkimin e ndihmës kur është e nevojshme
