Çfarë është diabeti?
Diabeti është një gjendje ku trupi ka nivele të larta të glukozës në gjak. Kjo ndodh kur trupi nuk mund të prodhojë ose të përdorë siç duhet insulinën, hormonin që ndihmon qelizat të shndërrojnë glukozën në energji. Ka dy lloje kryesore të diabetit:
- Diabeti tip 1: Sistemi imunitar sulmon qelizat e pankreasit që prodhojnë insulinë
- Diabeti tip 2: Trupi nuk prodhon mjaftueshëm insulinë ose nuk e përdor atë siç duhet
Diabeti tip 2 është më i zakonshëm dhe zhvillohet gradualisht, shpesh i lidhur me mungesën e aktivitetit fizik, dietën e pashëndetshme ose mbipeshën. Diabeti tip 1 është zakonisht gjenetik dhe më i shpeshtë te fëmijët dhe adoleshentët.
Efektet në sistemin kardiovaskular
Nivelet e larta të glukozës në gjak mund të dëmtojnë enët e gjakut dhe të çojnë në:
- Ngushtim të enëve të gjakut dhe qarkullim të dobët
- Hipertension (presion të lartë të gjakut)
- Rritje të rrezikut për sëmundje kardiovaskulare, infarkt dhe goditje në tru
Për të ulur rrezikun e problemeve kardiovaskulare, personat me diabet duhet:
- Të menaxhojnë nivelet e glukozës në gjak
- Të ndalojnë duhanin
- Të kontrollojnë tensionin dhe kolesterolin
- Të ushtrohen rregullisht
- Të ndjekin një dietë të pasur me fibra
Efektet në sistemin nervor
Neuropatia diabetike është një komplikim i zakonshëm që prek rreth 50% të personave me diabet. Ajo shkakton dëmtim të nervave dhe mund të çojë në:
- Dhimbje dhe mpirje në ekstremitete, veçanërisht në këmbë dhe duar
- Probleme me tretjen dhe funksione të tjera autonome
- Humbje të ndjeshmërisë që rrit rrezikun e plagëve të pakujdesshme
Efektet në veshka dhe sistemin urinar
Diabeti është një nga shkaqet kryesore të sëmundjeve të veshkave. Dëmtimi i enëve të gjakut në veshka mund të çojë në:
- Nefropati diabetike
- Dështim të veshkave me kalimin e kohës
Rreth 1 në 3 persona me diabet zhvillojnë probleme të veshkave.
Efektet në sy
Diabeti rrit rrezikun për disa probleme të syve që mund të çojnë në humbje të shikimit, përfshirë:
- Retinopati diabetike
- Glaukomë
- Katarakt
- Edemë makulare
Kontrollet e rregullta të syve dhe menaxhimi i mirë i glukozës në gjak janë thelbësore për mbrojtjen e shëndetit të syve.
Efektet në lëkurë
Diabeti mund të shkaktojë probleme të ndryshme të lëkurës, përfshirë:
- Lëkurë të thatë dhe të kruajtshme
- Infeksione bakteriale ose fungale
- Plagë që shërohen ngadalë
- Ulçera në këmbë që mund të çojnë në komplikacione serioze
Efektet në shëndetin mendor
Jeta me diabet mund të ndikojë në shëndetin mendor duke shkaktuar:
- Stres dhe ankth në lidhje me menaxhimin e gjendjes
- Depresion
- Çrregullime të humorit që e bëjnë të vështirë mbajtjen e një stili jetese të shëndetshëm
Të mësuarit sa më shumë rreth diabetit dhe puna me profesionistët e kujdesit shëndetësor mund të ndihmojnë në minimizimin e këtyre problemeve.
Parandalimi i komplikacioneve
Për të ulur rrezikun e komplikacioneve, personat me diabet duhet:
- Të menaxhojnë mirë nivelet e glukozës në gjak përmes përdorimit të insulinës ose medikamenteve
- Të ndjekin një dietë të shëndetshme dhe të ushtrohen rregullisht
- Të ndjekin planin e trajtimit të rekomanduar nga mjeku
- Të bëjnë kontrolle të rregullta mjekësore
