Ç'është ndotja e ujit?
Ndotja e ujit ndodh kur uji kontaminohet, zakonisht nga kimikatet ose mikroorganizmat. Kjo mund ta bëjë ujin toksik për njerëzit, duke shkaktuar infeksione dhe probleme shëndetësore. Uji është një burim thelbësor për të gjithë jetën në Tokë. Nëse një burim uji ndotet, mund të shkaktojë probleme shëndetësore te njerëzit, si kancer apo sëmundje kardiovaskulare.
Statistika mbi ndotjen e ujit
Sipas Kombeve të Bashkuara dhe Organizatës Botërore të Shëndetësisë:
- 2.2 miliardë njerëz nuk kanë akses në shërbime të sigurta të ujit të pijshëm
- Mbi gjysma e popullsisë globale nuk ka shërbime sanitare të menaxhuara në mënyrë të sigurt
- Rreth 2 miliardë njerëz jetojnë në vende me nivele të larta të stresit ujor
- Ekspertët vlerësojnë se deri në 2025, gjysma e popullsisë botërore do të jetojë në një mjedis me stres ujor
Burimet kryesore të ndotjes së ujit
Ujërat e zeza dhe ujërat e përdorura: Rreth 80% e ujërave të përdorura kthehen në ekosistem pa u trajtuar. 2 miliardë njerëz nuk kanë akses në ambiente sanitare si tualetet.
Bujqësia: Është konsumatori më i madh i ujit të freskët dhe burimi kryesor i ndotjes së lumenjve. Pesticidet, plehrat dhe mbetjet shtazore lahen në ujëra nga shirat, duke shkaktuar lulëzimin e algave dhe zona të vdekura në ujë.
Plastika dhe mbeturinat: Rreth 4.8-12.7 milionë ton mbetje hyjnë në oqean çdo vit. Mikroplastikat që formohen mund të konsumohen nga peshqit dhe të hynë në zinxhirin ushqimor.
Nafta: Ndotja nga nafta mund të ndodhë nga derdhjet e cisternave, por edhe nga fabrikat, fermat dhe qytetet.
Mbetjet radioaktive: Mund të qëndrojnë në mjedis për mijëra vjet dhe të ndotin ujin nëse nuk depozitohen siç duhet.
Fracking: Procesi i nxjerrjes së naftës ose gazit natyror nga shkëmbinjtë përdor sasi të mëdha uji dhe kimikate që mund të ndotin burimet nëntokësore të ujit.
Efektet e ndotjes së ujit në shëndetin e njeriut
Gëlltitja e mikroplastikave: Mund të ndodhë përmes ujit të pijshëm ose ushqimeve detare të kontaminuara. Studimet tregojnë se mund të shkaktojnë stres oksidativ, reaksione inflamatore dhe çrregullime metabolike.
Konsumimi i ujit të kontaminuar me ujëra të zeza: Mund të shkaktojë sëmundje si diarre, kolera, dizanteri, tifo, hepatit A dhe poliomielit. Çdo vit, rreth 297,000 fëmijë nën 5 vjeç vdesin nga sëmundje të lidhura me ujin e ndotur.
Pirja e ujit që përmban mbetje kimike: Ndotësit kimikë si pesticidet, plehrat dhe metalet e rënda mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore si:
- Kancer
- Çrregullime hormonale
- Ndryshime në funksionin e trurit
- Dëmtime të sistemit imunitar dhe riprodhues
- Probleme kardiovaskulare dhe të veshkave
Notimi në ujë të ndotur mund të shkaktojë:
- Skuqje të lëkurës
- Konjunktivit
- Infeksione respiratore
- Hepatit
Si të luftojmë ndotjen e ujit
Për të reduktuar ndotjen e ujit, një person mund të:
- Reduktojë përdorimin e plastikës dhe të riciklojë kur është e mundur
- Hedhë siç duhet kimikatet shtëpiake
- Mbajë mirë automjetin për të shmangur rrjedhjet e substancave të dëmshme
- Shmangë përdorimin e pesticideve
- Pastrojë mbetjet e kafshëve shtëpiake
- Bëjë zgjedhje të qëndrueshme për ushqimin dhe pijet
- Konsiderojë të bëhet vegan ose vegjetarian
Përmbledhje
Ndotja e ujit është një problem serioz mjedisor që mund të shkaktohet nga shumë ndotës. Shëndeti i njeriut mund të ndikohet nga konsumimi, kontakti ose larja në ujë të ndotur. Ka mënyra të ndryshme për të ndihmuar në kufizimin e ndotjes së ujit. Nëse një person përjeton ndonjë efekt të ndotjes së ujit, duhet të flasë me mjekun e tij.
