Hyrje
Ankthi është një përgjigje natyrale ndaj ndjenjës së kërcënimit. Ai shkakton shqetësim, frikë ose stres tek njerëzit. Është normale që një person të ndihet i shqetësuar herë pas here. Megjithatë, nëse një person ndjen rregullisht nivele të larta ankthi që ndikojnë në jetën e tij të përditshme, ai mund të ketë një çrregullim ankthi. Ankthi vjen në shumë forma të ndryshme dhe mund të shkaktohet nga situata, detyra ose objekte të caktuara.
Mënyrat për të kapërcyer ankthin
Ka shumë mënyra për të kapërcyer ankthin. Çfarë funksionon për një person mund të mos funksionojë për një tjetër. Disa nga metodat kryesore përfshijnë:
1. Strategjitë e përballimit:
- Relaksimi: Praktikimi i jogës, meditimit, teknikave të frymëmarrjes dhe relaksimit
- Dieta: Ushqyerja e ekuilibruar dhe shmangia e alkoolit dhe kafeinës
- Gjumi: Marrja e gjumit të mjaftueshëm çdo natë
- Qëllime të arritshme: Vendosja e qëllimeve realiste në vend të perfeksionit
- Perspektiva: Shikimi i situatës nga një këndvështrim më i gjerë
- Mbështetja: Biseda me miqtë, familjen ose profesionistët e shëndetit
2. Ushtrimet fizike: Aktiviteti i rregullt fizik mund të përmirësojë simptomat e ankthit duke rritur nivelet e faktorit neurotrofik të derivuar nga truri (BDNF). Rekomandohet 2.5 orë aktivitet i moderuar ose 1.25 orë aktivitet intensiv në javë.
3. Medikamentet:
- Benzodiazepina: Përdoren për periudha të shkurtra kohe pasi mund të jenë të varur
- Beta-bllokuesit: Zvogëlojnë simptomat fizike të ankthit
- Frenuesit selektivë të rikapjes së serotoninës (SSRI): Rrisin nivelet e serotoninës në tru
- Antidepresantët triciklikë: Ngjashëm me SSRI por me më shumë efekte anësore
- Frenues të monoaminë oksidazës (MAOI): Rrisin nivelet e neurotransmetuesve në tru
4. Terapia:
- Terapia e pranimit dhe angazhimit (ACT): Përdor strategji pranimi dhe vetëdijësimi
- Terapia njohëse-sjellore (CBT): Ndihmon në identifikimin dhe ndryshimin e modeleve të të menduarit dhe sjelljes
- Terapia e ekspozimit: Ekspozon gradualisht personin ndaj stimujve që shkaktojnë ankth
Llojet e ankthit
Disa nga llojet kryesore të çrregullimeve të ankthit përfshijnë:
Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar (GAD): Ankth kronik që zgjat të paktën 6 muaj dhe përfshin shqetësime të tepruara për shëndetin, punën, marrëdhëniet sociale etj.
Ankthi social: Frikë e tepruar nga situatat sociale dhe vlerësimi negativ nga të tjerët.
Ankthi i gëlltitjes: Frikë nga gëlltitja që mund të çojë në probleme me të ngrënit.
Ankthi i performancës: Ankth lidhur me kryerjen e detyrave specifike si p.sh. të folurit publik, dhënia e provimeve etj.
Ankthi shëndetësor: Shqetësim i tepruar për zhvillimin e një gjendjeje shëndetësore.
Ankthi seksual: Shqetësim lidhur me pamjen ose performancën seksuale.
Ankthi i marrëdhënieve: Shqetësim i tepruar në marrëdhëniet romantike.
Ankthi i drejtimit të makinës: Frikë nga drejtimi i makinës në situata të caktuara.
Fobite: Frikë intensive nga objekte ose situata specifike.
Përfundim
Trajtimi i ankthit është shumë individual dhe një qasje mund të funksionojë për disa persona por jo për të tjerë. Strategjitë e përballimit, ndryshimet në stilin e jetesës, terapia ose medikamentet mund të jenë të gjitha pjesë e planit të trajtimit të ankthit të një personi. Është e rëndësishme të merret diagnoza e saktë para se të kërkohet trajtim për të rritur shanset e kapërcimit të ankthit.
