DROGA DHE LUFTA KUNDER SAJ

Organizata e Kombeve të Bashkuara që nga data 26 qershor 1988 e ka cilësuar këtë datë si Ditën Ndërkombëtare të luftës kundër përdorimit dhe shpërndarjes së drogës.

Në një takim special të OKB-s, në shkurt të vitit 1990, dekada e fundit e shekullit të XX-të u shpall “Dekada e Luftës kundër Drogës”.

PËRGJTHËSIME DHE PËRKUFIZIME

DROGË është çdo substancë (përveç ushqimeve) që absorbohet për të modifikuar mënyrën me të cilën funksionon trupi ose shpirti. Duke vepruar mbi sistemin nervor qendror (SNQ), përdorimi abuziv i një droge provokon perturbime fizike dhe mendore, si dhe çon në gjendje të varësisë fizike, në gjendje të varësisë psiqike dhe në tolerancë.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetsisë - OMS (1973) konsiderohet si drogë:

• Çdo substancë që, e futur në organizëm, modifikon një, ose shumë funksione të tij;
• Çdo substancë e dyshuar për të shkaktuar një varësi dhe që mund të ketë efekte serioze psikotoksike.

NARKOTIK është substancë që provokon një gjendje të mpirjes (topitjes) apo të gjumit artificial. Emërtimi “narkotik” vjen nga fjala greke “narkè” që do të thotë “mpirje (topitje)”. Kjo substancë ngadalëson funksionet jetësore dhe/ose aktivitetin psiqik, si dhe zvogëlon ndjeshmërinë.

PSIKOTROP është çdo substancë që vepron mbi psiqikën, duke modifikuar funksionimin mendor, duke prodhuar ndryshime në perceptimet, në humor, në ndërgjegjie (në koshiencë), në sjellje dhe në funksione të ndryshme psikologjike e organike. Termi psikotrop do të thotë “që vepron, që jep një drejtim (trope) në shpirt ose në sjellje (psycho)”. Në mënyrë më specifike, termi psikotrop i referohet medikamenteve të përdorura në trajtimin e çrregullimeve mendore, të tillë si neuroleptikët, anksiolitikët, etj.

STUPEFIANT quhet substanca, efektet psikoaktivë të së cilës mund të prodhojnë efekte të tolerancës dhe të varësisë. Më korrektësisht, ky term nuk duhet të përdoret përveç se kur kemi të bëjmë me depresantë të sistemit nervor qendror të tillë si opiatet.

TOKSIKOMANIA

Përkufizimi i Schmelck (1993):

1. Konsumim i përsëritur i një droge që sjell, për një periudhë kohe pak a shumë të shkurtër, dëshirën shtërnguese për t’a konsumuar së rishmi dhe për t’a disponuar me çdo mënyrë.
2. Nga fakti i adaptimit të organizmit me efektet e kësaj droge, subjekti do të ecë drejt zmadhimit të dozës së saj (tolerancë).
3. Atëhere shfaqet fenomeni i “robërisë” jo vetëm psikologjike, por, gjithashtu, fizike (varësi).

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OMS) (1950), toksikomania shihet si:

“Gjendje intoksikimi (helmimi) periodik ose kronik, e dëmshme për individin dhe për shoqërinë, që shkaktohet nga harxhimi i përsëritur i një droge (natyrale apo sintetike), me tiparet e mëposhtme:

• Një dëshirë ose një nevojë e pamposhtme për të vazhduar konsumimin e substancës dhe për ta gjetur atë me çdo mjet;
• Një tendencë për të rritur dozën (tolerancë);
• Një varësi psikologjike dhe nganjëherë fizike kundrejt efekteve të saj;
• Një veprim me pasoja dëmtuese (emotive, sociale, ekonomike).”

DISA MOTIVE TË KONSUMIMIT

• Kënaqja e kuriozitetit, dëshira e eksperimentimit me qëllim që të njihet efekti i produktit;
• Kërkesa për evazion (largim nga realiteti), efekti i famës, i euforisë dhe i mirëqënies;
• Përgjigjia ndaj presionit të grupit; konformizëm (bota e muzikës rock). Favorizimi në këmbimin social (shembull: alkol = lubrifikant social);
• Nevoja për siguri dhe besim në vetvete, për tu bërë ballë problemeve;
• Rritja e kreativitetit dhe performancës artistike; favorizimi, prej haluçinacioneve, i eksperiences fetare;
• Reduktimi i ankthit, harimi i një dhimbjeje apo i një dështimi;
• Rritja e oreksit seksual.

LIGJËSIA E EFEKTIT

E=S+I+R

Eksperienca (efekti) (E) që shoqëron konsumimin është e lidhur me:

Substancën (S)

• Vetitë farmakologjike;
• Sasinë e drogës së absorbuar apo dozimin;
• Mënyra e marrjes dhe e absorbimit;
• Kohëzgjatja, frekuenca dhe ritmi i konsumimit;
• Cilësia dhe bashkëveprimi i substancave.

Individi (I)

• Faktorët biologjikë;
• Faktorët psiqikë.

Konteksi (rrethanat) (R)

• Faktorët kulturorë;
• Faktorët kontekstualë të mjedisit (disponibiliteti, streset, etj).

PASOJAT E ABUZIMIT

Drogat mund të konsumohen në mënyrë të moderuar ose në mënyrë abusive, por pasojat nuk janë të njëjta në të dy rastet. Rreziqet që shoqërojnë konsumimin e drogave (varësia, borxhet, gjykimi ligjor, etj) mund të varijojnë sipas:

• Personalitetit të individit;
• Rrethit të tij shoqëror;
• Natyrës dhe statusit ligjor të produkteve të konsumuara;
• Përdorimit që u bën personi.

Drogat konsiderohen të rrezikshme, kur përdorimi sjell pasoja negative për mirëqënien fizike, mendore, sociale dhe ekonomike të konsumatorit.

Droga:

• Mënjanon personin nga çdo qendër tjetër interesi.
• Nuk është një eksperiencë e këndshme.
• Nuk ka një aftësi për të zgjedhur mosfutjen në rrugën e drogës.
• Është një kurth në të cilin çdo person mund të bjerë.